DİSLEKSİ NEDİR?
Disleksi ilk kez 1881 yılında tanımlanmıştır. Disleksi Dünya Nöroloji Federasyonu tarafından ‘Geleneksel eğitim ortamında, yeterli zekaya ve sosyokültürel fırsata sahip olmasına rağmen okumayı öğrenme ile kendini gösteren bir bozukluk olarak tanımlanmıştır.
Kısaca disleksi, akıcı okuma ve okuduğunu anlama sorunuyla kendisini gösteren nörolojik temelli bir öğrenme güçlüğüdür.
Disleksi’nin temelinde sesleri fark etme, çözümleme, harfe dönüştürme, işitsel kısa süreli bellek ve hızlı isimlendirme sorunları vardır.
Disleksi zihinsel bir yetersizlik değildir ve zeka ile ilişkisi yoktur. Zeka düzeyi düşük olmadığı gibi özel yeteneklere de sahip olabilirler. ÖRN: Albert Einstein, Leonardo Da Vinci, Tom Crouse, Fazıl Say, Elon Musk disleksisi olan ünlü kişilerdir.
DİSLEKSİNİN NEDENLERİ :
Disleksi doğuştan gelen gelişimsel ve tramvaya bağlı disleksi olarak ikiye ayrılır.
- Doğuştan Gelen Disleksi: Kalıtsal olabileceği gibi doğum öncesi, doğum sırasında ve doğum sonrası komplikasyonlara bağlı olarak da gelişebilir.
- Tramvaya Bağlı Disleksi
OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE GÖZLENEN DİSLEKSİ BELİRTİLERİ:
Bir çocukta disleksi tanısını koymak okul öncesi dönemde gözlem bakımından çok güçtür. Ancak aşağıdaki yetersizlikler disleksinin işaretleri olabilir:
- Konuşmada gecikme
- Yeni sözcükleri yavaş öğrenme
- Harfleri tanımada güçlük
- Yön ve zaman kavramları konusunda güçlük
- Kafiyeli sözcükleri öğrenmede güçlük
- Konuşurken anlama en uygun kelimeyi seçmede güçlük
İLKÖĞRETİMDE GÖZLENEN BELİRTİLER
- Alfabedeki harf dizinini öğrenmede güçlük
- Seslerin karşılığı olan harfleri bulmada zorluk
- Hecelemede güçlük
- Kafiyeli sözcük üretmede ve sözcüğü oluşturan harfleri söylemede güçlük
- Sözcükleri, nesne ve kavram isimlerini hatırlamada güçlük
- Yazılı sözcükleri seslendirmede güçlük
- Bir sözcükteki benzer sesleri ayırt etmede güçlük ve seslerin yerini değiştirme.
- Yazılı kelimeleri öğrenme ve hatırlamada zorluk
- Okurken kelime, satır atlama ve/ ya da sözcüklerin sonuna ekleme ve ekleri okumama
- Yazı yazmada zorluk. Yazarken harf atlama ya da yanlış harf kullanma
Bazen okuma yazmayı çözen çocuklarda disleksi fark edilmez. Oysa etkisi devam etmektedir. Bu çocuklar 5. ve 6. sınıfa geldiklerinde ise;
- Yavaş ya da yanlış okuma
- Yazıda çok sayıda imla hatası ÖRN: Cümle sonlarına nokta koymama, cümle başında büyük harf kullanmama vb.
- Sesli okumada güçlük, sözleri yanlış sırayla okuma kelime atlama ya da sözcüğe takı ekleme
- Sözcüklerin doğru anlamını bilmeme
- Çok kullanılmayan sözcükleri okuma ya da telaffuz etmede güçlük gibi sorunlar ortaya çıkmaktadır.
Disleksi tek başına var olduğu zaman tanı koymak ve çocuğun sorunları ile baş etmek daha kolaydır. Ancak çoğu zaman disleksiye birçok öğrenme güçlüğü eşlik edebilmektedir.
Disleksi bazen de diğer öğrenme güçlükleriyle karıştırılmaktadır. Bunların başlıcaları şunlardır:
Yazma Bozukluğu (Disgraphia) : Bu öğrenme güçlüğü el göz koordinasyonundaki bozukluk nedeniyle ortaya çıkan yazma güçlüğüdür. Yazma bozukluğu olan çocuklar hem yazma sürecinde çok yorulup güçlük çeker hem de yazıları okunaksızdır. Dünyada oldukça sık görülen disgrafi öğrenme güçlüğüne sahip çocuklar, kelimeleri ve cümleleri yamuk yumuk, hatalı hecelenmiş ve zor okunan, oldukça karmaşık olan el yazılarına sahiptirler.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB): Disleksiklerin yaklaşık %12- %24’ünde aynı zamanda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu da görülür. Bu durumda tanısı daha kolay olduğu için çocuğa DEHB tanısı konur ve disleksi fark edilmeyebilir.
Bu çocuklarımıza bir destek programı olan Berard Ait İşitsel Algı uygulaması ve Play Attention Görsel algı uygulaması ve Duyu bütünleme önerilmektedir. Yapılacak olan bu uygulamalar:
* Dikkati arttırır,
* Ders çalışma isteğini artırır,
* Konsantrasyon ve odaklanmayı artırır,
* Sınav kaygısını azaltır,
* Okuma yazma öğrenmeyi kolaylaştırır,
* İletişimi sağlayarak sosyal alanlarda kendini ifade etmesini kolaylaştırır.